Basit Hırsızlık Suçu Nedir? Güç, İktidar ve Toplumsal Düzen Üzerine Siyasal Bir Okuma
Bir siyaset bilimci olarak, toplumsal düzenin kırılma noktalarını anlamak için yalnızca kurumların değil, aynı zamanda gündelik hayatın küçük suçlarının da izini sürmek gerekir. Basit hırsızlık suçu bu bağlamda yalnızca bir bireysel eylem değil, aynı zamanda iktidarın, mülkiyetin ve toplumsal adaletin kesişim noktasında duran siyasal bir göstergedir. Peki, bir insanın el uzattığı nesneyle aslında kime meydan okuduğunu hiç düşündünüz mü?
Hırsızlık: Sadece Ceza Hukuku Değil, Bir Güç İlişkisi Meselesi
Basit hırsızlık, Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesinde tanımlandığı üzere, “başkasına ait bir taşınır malın, sahibinin rızası olmaksızın alınması” eylemidir. Ancak bu tanım, siyaset bilimi açısından fazlasıyla yetersizdir. Çünkü burada mesele sadece bir “malın” el değiştirmesi değildir; mesele, kimin “haklı” olarak mülkiyet sahibi görüldüğüdür. Bu noktada iktidar devreye girer. Kimin mülkü korunur, kiminki göz ardı edilir? Devlet, hangi mülkiyeti “meşru” kabul eder, hangisini “suç” sayar?
Bu soruların yanıtı, toplumsal düzenin sinir uçlarını gösterir. Basit hırsızlık suçu yalnızca bireyin ahlaki hatası değil; aynı zamanda devletin adalet sisteminin, ekonomik yapının ve ideolojik çerçevenin bir yansımasıdır. Michel Foucault’nun dediği gibi, iktidar yalnızca yasa koymakla değil, “normal” ve “anormal”i tanımlamakla işler. O halde “hırsız” kimdir? Belki de, sistemin adaletsizliklerine sessizce itiraz eden görünmez bir özne.
İdeoloji, Vatandaşlık ve Kurumsal Güç Dengesi
Bir toplumda “çalmak” eylemi, sadece bireysel ahlaka değil, aynı zamanda vatandaşlık bilincine de dokunur. Vatandaş dediğimiz figür, iktidarın belirlediği sınırlar içinde hareket eden, mülkiyet hakkını koruyan ve başkasınınkine saygı duyan kişidir. Ancak bu ideolojik çerçeve, her zaman eşit bir zemine mi dayanır? Eğer toplumun belirli kesimleri ekonomik olarak dışlanmışsa, onların “suç” işlemesi gerçekten özgür bir iradenin sonucu mudur?
Basit hırsızlık bu anlamda, ekonomik eşitsizliklerin en çıplak tezahürüdür. Kurumlar —polis, mahkeme, medya— bu eylemi “suç” olarak damgalarken, aynı anda servet transferi yapan şirketlerin veya siyasi elitlerin eylemlerini çoğu zaman “ekonomik faaliyet” olarak adlandırır. İşte tam burada siyaset bilimi devreye girer: Yasalar kimin tarafında işler? Adalet, kimin lehine biçimlenir?
Toplumsal Cinsiyet Perspektifiyle Hırsızlık: Strateji ve Dayanışma Arasında
Erkeklerin ve kadınların hırsızlık olgusuna bakışları da siyasal kültürün aynasıdır. Erkekler genellikle bu olguyu stratejik, güç odaklı bir rekabetin parçası olarak görür: “Zayıfın güçlüye karşı mücadelesi.” Kadınlar ise olaya daha çok demokratik katılım ve toplumsal dayanışma üzerinden yaklaşır: “İhtiyacın paylaşımı.” Bu fark, sadece bireysel ahlaka değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyetin siyasetteki izdüşümüne işaret eder.
Bir kadın, yoksulluğun içinden gelen biri olarak, çocuğuna süt almak için küçük bir marketten ürün çaldığında, toplumsal düzenin dışına mı düşer? Yoksa o, sistemin eksikliğini görünür kılan bir siyasal özne midir? Bu sorular, hırsızlık eylemini yalnızca bireysel suç olmaktan çıkarıp bir tür politik eylem haline getirir.
Devlet, Adalet ve Toplumsal Meşruiyet
Devlet, adalet adına cezalandırırken, aslında kendi düzenini yeniden üretir. Basit hırsızlık suçu böylece “adaletin” değil, “düzenin” korunmasına hizmet eder. Çünkü her ceza, bir uyarıdır: Sistemin sınırlarını aşarsan, dışlanırsın. Peki, bu durumda suç, gerçekten bireysel mi olur? Yoksa toplumsal bir tepkinin sonucu mu?
Bir siyaset bilimci için bu sorunun cevabı nettir: Her suç, iktidarın sınırlarını test eden bir siyasal olaydır. Bu yüzden “basit hırsızlık” bile, toplumun en derin adalet krizini açığa çıkarabilir. Belki de sormamız gereken şey, “neden çaldı?” değil, “neden mecbur kaldı?” sorusudur.
Sonuç: Suçun Siyaseti, Adaletin İktidarı
Basit hırsızlık suçu kavramı, yalnızca hukukun değil, siyasetin, ideolojinin ve toplumsal cinsiyetin de aynasıdır. Bu suç tipi, bireysel bir sapmadan çok, sistemin ürettiği eşitsizliklerin ve güç ilişkilerinin sonucudur. Devletin cezalandırma refleksi, düzenin istikrarını koruma kaygısından beslenirken, her hırsızlık eylemi bu düzenin kırılganlığını yeniden hatırlatır.
O halde şu soruyu sormak gerekir: Gerçek suç, çalmak mıdır — yoksa bir toplumun, insanları buna mecbur bırakacak kadar adaletsiz olması mı?